Nije "crna magija": Rešena zagonetka odakle je kamen ispod "Pobednika"

Foto: Privatna arhiva

Kamen na kojem je stajao "Pobednik"

Odmah su počela najrazličitija nagađanja kako se ploča sa nadgrobnog spomenika uopšte stvorila na tom mestu, da li je možda zbog toga "Pobednik" uklet, da li je na njega bačena crna magija, da li se oko njega nalaze duhovi pokojnika...

Ipak, hroničari Beograda i dobri poznavaoci istorije prestonice, tvrde da ovo nije baš prevelika misterija, te da je skoro izvesno reč o nadgrobnoj ploči sa nekadašnjeg Starog groblja koje se nalazilo do pre skoro 100 godina na - Tašmajdanu.

Naime, od 1886. godine, kada je otvoreno Novo groblje, na Starom tašmajdanskom su obavljane sahrane samo još ljudi koji su od ranije na tom mestu imali grobnice, ali je prvih decenija 20. veka započelo preseljenje posmrtnih ostataka Beograđana sa ove lokacije.

Groblje je zvanično zatvoreno 1927. godine, a vlast je prodala veliku količinu kamena i opeke od koje su spomenici bili izgrađeni. Međutim, uprkos tome, ostao je veći broj spomenika sa kojima nisu znali šta da urade, a kako je nekako baš u to vreme počelo sređivanje Beogradske tvrđave, odlučili su da dobije korisnu namenu, pa su kamene ploče preselili na Kalemegdan.

Najveći deo njih završio je na kalemegdanskim stazama, gde se neki od njih i dan danas, mogu pronaći. Ponajviše na putu koji vodi ka Kralj kapiji. Zato su te staze od strane prestoničkih hroničara i nazvane "staze bivših pokojnika".

Tokom gradnje Velikih stepenica i njihovog okruženja, krajem treće decenije 20. veka, Beograđani su imali pritužbe na ovakav tretman spomenika sa Starog groblja.

- Jedna klupa bila je napravljena od dela nadgrobnog belega, što je bilo uočljivo, pa su sugrađani protestovali - rekla je svojevremeno Violeta Obrenović, istoričar umetnosti iz JKP "Pogrebne usluge". - Ostalo je zabeleženo da je na delu klupe pisalo ime Aksentija Jovanovića i da su se na licu monumenta, pored imena, očitavali još krst i mrtvačka glava.

Ipak, do pre samo nekoliko dana potpuno je bilo nepoznato da su nadgrobne ploče poslužile i prilikom postavljanja "Pobednika".

Groblje preseljeno sa Zelenog venca na Tašmajdan

Na Starom groblju, na Tašmajdanu, između ostalih su počivali Đura Daničić, Ilija Kolarac, Miša Anastasijević, Sima Milutinović Sarajlija, Joakim Vujić, Đura Jakšić...

Tašmajdansko groblje formirano je davne 1826. kada je večno počivalište preseljeno sa - Zelenog venca.