Broj 8 na nalepnici ne označava voće GMO porekla

Danas je uobičajeno da se na voću, uglavnom u marketima, nalaze nalepnice, a ljudi ih uglavnom skidaju pre jela, te i ne obraćaju previše pažnju na njih, a većini je to samo običan naziv proizvođača.

U prvobitnoj verziji ovog teksta stajalo je da nalepnice mogu da nose važnu poruku, osim imena proizvođača, na deklaracijama prema pravilnicima o kvalitetu, bi trebalo da stoje i brojevi koji pre svega otkrivaju na koji način je ta voćka zapravo gajena. Bilo je navedeno i da početni broj osam na deklaraciji šalje veoma upozoravajuću poruku, a to je da je takva namirnica genetski modifikovana (GMO).

Međutim, u analizi sajta Raskrinkavanje.ba, koji je naš prvobitni tekst ocenilo kao Prenošenje lažne vesti, naglašeno je da to nije istina.

Brojevi na nalepnicama na voću i povrću predstavljaju PLU kodove (Price Look Up – Pretraga cene) koje dodjeljuje Međunarodna federacija za standarde poljoprivrednih proizvoda (International Federation for Produce Standards – IFPS). Kako se objašnjava, PLU kodovi koriste se za identifikaciju voća i povrća, biljaka i orašastih plodova koji se ne moraju pakovati pre prodaje.

Osnovna namena PLU kodova je, objašnjava se, stvaranje lakšeg, bržeg i preciznijeg procesa vođenja inventure i prodaje takvih proizvoda. IFPS dodeljuje ove kodove nakon “rigoroznog pregleda na nacionalnom i međunarodnom nivou”.

Ovi kodovi označavaju različite atribute koji se pripisuju konkretnom proizvodu, poput njegove vrste, veličine ili načina uzgoja. "PLU kodovi osiguravaju da potrošači/ce plaćaju tačnu cenu tako što uklanjaju potrebu da kasiri/ke identifikuju proizvod i to da li je on konvencionalno ili organski uzgajan ili ne", navodi se na stranici ove organizacije.

Korišćenje ovakvih kodova na proizvodima nije obavezno za proizvođače te sami mogu donijeti odluku o tome da li će zatražiti dodelu PLU koda za svoje proizvode ili ne. 

- PLU kodovi od 4 i 5 cifara za proizvode nasumično se dodjeljuju u okviru niza brojeva unutar serije 3000, 4000, 83000 i 84000. 83000 i 84000 biće dodijeljeni nakon što se iscrpe serije 3000 i 4000. Sam kod ne sadrži nikakvu informaciju. Na primjer, nijedan broj u okviru četvorocifrenog broja ne predstavlja ništa posebno. Četvorocifreni kodovi su za konvencionalno uzgajane proizvode. Petocifreni kodovi koji koriste serije 3000 i 4000 koriste se za identifikaciju organskih proizvoda. Prefiks ‘9’ stavio bi se ispred četvorocifrene konvencionalno uzgajane šifre za organske proizvode - navode iz IFPS. 

Kako se navodi u vodiču za proizvodnu industriju, koji je dostupan na stranici IFPS-a i koji je poslednji put ažuriran 20. januara 2023. godine, “u budućnosti će se koristiti dodatni opseg brojeva 84000-84999 za organski uzgojene artikle”. Dakle, brojevi u ovom opsegu do tog trenutka još uvek nisu bili u upotrebi, a kada budu, odnosiće se na organski uzgojene artikle. 

Tvrdnja o broju 8 koji navodno označava genetski modifikovane proizvode vjerovatno je nastala zbog PLU kodova koji su postojali ranije. Nekada je, naime, taj prefiks zaista označavao genetski modifikovane proizvode, ali on nikada nije korišten u maloprodaji.

- Kako je usvajanje PLU kodova dobilo na snazi, IFPS se obavezao da će prenijeti prethodno nekorišteni prefiks “8” kako bi se prilagodio povećanju raznovrsnosti svježih proizvoda kako oni ulaze na tržište. Iako je prefiks “8” (83000-84999) nekada bio rezervisan za proizvode GMO, prefiks nikada nije korišten u maloprodaji. Uklanjanje prefiksa ove oznake dat će hiljadu dodatnih PLU kodova koji će se koristiti u narednim godinama. Serija 83000 bit će rezervisana za konvencionalno uzgajane artikle, dok će serija 84000 označiti odgovarajuću organsku stavku - objašnjavaju iz IFPS.