VOJNIK I MUČENIK: Sedam činjenica o Svetom Đorđu koje možda niste znali

IZVOR: E. S. T. - 06.05.2018 | 12:24

Ugledni podanik rimskog cara je žrtvovao svoj život za hrišćanstvo i tako postao jedan od najvećih svetaca kako za katolike tako i za pravoslavce, koji ga u Srbiji slave čak dva puta godišnje, na Đurđevdan i na Đurđic.

Foto: spc.rs

Sveti Đorđe

Sveti Đorđe je jedan od najcenjenijih svetaca u Srbiji, pa ne čudi što je Đurđevdan druga slava po broju porodica koji je obeležavaju, kao ni to što se njegovo ime slavi čak dva puta u godini: na Đurđevdan, 6. maja, i Đurđic, 16. novembra. Ipak, iako se ikona Svetog Đorđa iliti Đurađa može videti u mnogo srpskih kuća, ovaj svetac je neizostavan lik u istoriji hrišćanstva, pa važi za zaštitnika mnogih gradova, pokrajina i država, ali i profesija i organizacija (oslobodilac zarobljenih, zaštitnik siromašnih, lekara, konjice, vitezova, borac protiv careva, pobednik). Srpski telegraf otkriva manje poznate istorijske činjenice o mučeniku koji je dao život za hrišćansku veru.

Sveti Đorđe i Nemanjići

Po predanju, Sveti Đorđe je zaslužan i za stvaranje nemanjićke Srbije. Kad su ljubomorna braća okovala i zatočila Stefana Nemanju u pećinu, ovaj se molio svom svecu zaštitniku Đorđu da ga oslobodi. Obećao je Svetom Đorđu da će mu tu podići hram ukoliko ga oslobodi iz zatočeništva. Čudo se desilo. Nemanja se našao na slobodi, postao je veliki župan, utemeljio je moćnu državu i sagradio veliki manastir Đurđeve stupove na brdu iznad grada Rasa, na mestu današnjeg Novog Pazara. Pećina iz koje je Sveti Đorđe spasao Nemanju postala je stecište monaha i u vreme Svetog Save i tu se razvio veliki pećinski manastir. Njegovi ostaci i danas stoje u podgradu moćne tvrđave na ušću reke Raške u Sebećevsku reku. Iz pećine se vidi nebo i breg sa belim zidovima Đurđevih stupova.

1. Sveti Georgije ili Sveti Đorđe (oko 275-303) bio je ugledni rimski vojnik iz bogate porodice u gardi cara Dioklecijana, a mučenički je stradao tokom progona hrišćana, koji su mu za tu žrtvu ostali večno zahvalni.

2. Posle krstaških ratova u 12. veku, kult Svetog Đorđa je prenet u Englesku. Za vreme kralja Edvarda Trećeg od Engleske, koji je 1348. osnovao red vitezova Podvezice, Sveti Đorđe je postao i zaštitnik engleske države.

3. Sveti Đorđe, na katalonskom Sant Đordi, takođe je zaštitnik španske autonomne pokrajine Katalonije. Običaj je da na taj dan muškarci ženama poklanjaju cvet, a žene muškarcima knjigu. Zato na taj dan knjižare iznose knjige na ulice i prodaju ih sa popustima.

4. Na ikoni vezanoj za Đurđevdan je Sveti Đorđe prikazan na konju kako ubija aždaju, dok se za Đurđic koristi ikona na kojoj je prikazan Sveti Đorđe kao vojnik koji stoji na poljani sa kopljem u desnoj ruci.

5. U Srbiji su mu posvećene mnoge crkve i manastiri, među kojima su manastir Đurđevi stupovi, Staro Nagoričino, Temska, Kasteljan, Vraćevšnica, Bogovađa, Crkva na Oplencu, kao i Saborna crkva u Novom Sadu.

6. Legenda o Svetom Đorđu je poslužila kao motiv za mnoga umetnička dela. Najpoznatiji je Rafaelov prikaz. On je i inspiracija za mnoge romane. Poznata je i predstava "Sveti Georgije ubiva aždahu".

7. Prikaz Svetog Đorđa kao konjanika na belom konju koji kopljem kroz usta probija aždaju postao je i čest motiv u heraldici. Kao takav nalazi se i na grbu Moskve, glavnog grada Rusije. U heraldici je poznat i motiv krsta Svetog Đorđa - crveni krst na beloj pozadini. Poreklo ovog motiva vezuje se za čisto bele tunike prvih krstaša i crveni krst koji su nosili na grudima. Kao takav je postao i grb Engleske i Gruzije, kao i španske pokrajine Katalonije.

Foto: spc.rs

Običaji za Đurđevdan

Đurđevdan je prolećni praznik za koji su vezana brojna narodna verovanja i magijske radnje. Đurđevdan se nekada proslavljao kao početak letnje polovine godine 6. maja, na dan smrti velikomučenika Georgija. Tada su se počinjali mnogi poslovi. Kod stočara, koji su naročito praznovali Đurđevdan, toga dana se stoka isterivala u planinu na letnje paše. Tada se klalo prvo jagnje, čijom su se krvlju ukućani mazali po čelu i obrazima radi zdravlja. Smatralo se da na Đurđevdan veštice i druga zla delaju, zbog čega su seljaci palili velike vatre da bi zaštitili selo i sebe. Da bi bili zdravi i jaki tokom godine, ljudi su se kitili cvećem i biljem, opasavali se vrbovim i drenovim prućem. Ponegde se mladež ljuljala na drenovom drvetu da bi bila zdrava kao dren, a devojke su se valjale po zelenom žitu da bi im kosa rasla kao žito.

Legenda o aždaji

Po predanju, u jezeru u blizini grada Lide, u Palestini, živela je ogromna aždaja koja je meštanima obližnjeg grada Virita stvarala velike neprilike. Aždaja je izlazila iz jezera i proždirala ljude. Žitelji su se obratili svom vladaru za pomoć, ali im on zapovedi da svakog dana na obali jezera žrtvuju po jedno dete. Narod to prihvati i od narednog dana započe žrtvovanje dece. Na kraju je došao red i na tog vladara i njegovu ćerku jedinicu, koju okitiše i pripremiše za žrtvu aždaji. Dok je uplakana devojka stajala kraj jezera, pred njom se ukaza Sveti Đorđe jašući na konju sa kopljem u ruci. Tada i aždaja izađe iz jezera, a Đorđe pojuri ka aždaji i zabode joj koplje u čeljust, prignječivši je na zemlju. Po Đorđevom naređenju, devojka uveza svoj pojas aždaji oko vrata i odvede je prema gradu. Gradski vladar i svi žitelji zbog toga primiše hrišćanstvo, a u gradu ubrzo bi izgrađena i velika crkva posvećena Presvetoj Bogorodici i Svetom Đorđu.