Saopštenje Zaštitnika građana: Nadležni organi NISU ZAŠTITILI decu iz Blaca od ZLOSTAVLJANJA I ZANEMARIVANJA

Foto: Tanjug

Zoran Pašalić

Zaštitnik građana je u ovom postupku kontrole pravilnosti i zakonitosti rada nadležnih organa u cilju zaštite prava i najboljih interesa dece utvrdio da su propuste načinili Centar za socijalni rad Blace, Osnovna škola „Stojan Novaković“, Ministarstvo za brigu o porodici i demografiju i Ministarstvo unutrašnjih poslova, i uputio preporuku za otklanjanje istih.  

Nadležni organi načinili su propuste jer, pre svega, nisu preduzeli sve mere i radnje radi izmeštanja dece iz porodice za koju su prethodno utvrdili da je ugrožavajuća po decu čime je dodatno usložnjena porodična situacija u kojoj se deca nalaze, a zatim i time što nisu sprečili da deca budu izložena medijskom eksponiranju i zloupotrebi zarad ostvarivanja materijalne dobiti i lične koristi različitih pojedinaca, utvrdio je Zaštitnik građana.

Deca starosti 10 i 15 godina i dalje žive sa babom po ocu, koja je obolela od oktobra 2020. godine, ne pohađaju redovno nastavu i rade poslove koji nisu u skladu sa njihovim uzrastom (kuvaju, čiste i peru kuću, pomažu babi po ocu da održava ličnu higijenu, rukuju opasnim alatima, kose trimerom i voze frezu), utvrdio je Zaštitnik građana je na osnovu dostavljene dokumentacije kontrolisanih organa.

Ova porodica našla se na evidenciji CSR Blace 2017. godine, kada je baba po ocu prvi put prijavila majku dece za nasilje nad detetom ali je CSR odbacio kao neosnovanu tu prijavu, što je potvrdilo i tada nadležno Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja u naknadno izvršenom nadzoru. U vreme kada je baba po ocu podnela prijavu protiv majke dece, otac je već bio napustio porodicu i zasnovao novu vanbračnu zajednicu u drugom gradu u kojoj ima još dvoje dece. Majka je sa decom iste godine napustila kuću u kojoj je živela sa svekrvom i prešla u porodičnu kuću kod svoje majke, a od aprila 2018. godine presudom Osnovnog suda u Kuršumliji samostalno vrši roditeljsko pravo. 

Početkom 2019. godine, iako nisu živeli u istom domaćinstvu, baba po ocu je ponovo podnela prijavu protiv majke za nasilje nad decom, koju su takođe kao neosnovanu odbacili i CSR i nadležno ministarstvo u naknadno izvršenom nadzoru. U septembru iste godine majka umire, a otac preuzima decu i vraća ih u kuću svoje majke sa kojoj postiže dogovor da se stara o deci.

Godinu dana kasnije nastaju prvi veći problemi kada je baba dece po ocu obolela jer više nije mogla da se pridržava dogovora sa ocem dece da brine o njima. Baba po ocu je tada iz bolnice obavestila CSR Blace da su deca sama u kući, a Centar je nadzorom na terenu utvrdio da se o njima staraju komšije i nije preduzeo dalje aktivnosti na zaštiti interesa dece, utvrdio je Zaštitnik građana.

Po povratku iz bolnice, početkom 2021. godine baba po ocu je dozvolila da se uradi video snimak o teškom životu dece, bez saglasnosti oca dece koji je zabranio njihovo bilo kakvo medijsko eksponiranje. Ipak, taj snimak je objavljen na društvenim mrežama, a otac dece i njegova majka su zbog toga dolazili u česte sukobe koji su kulminirali time da ga je ona na kraju prijavila za nasilje nad decom, posle čega mu je izrečena hitna mera zabrane prilaska deci, koja se od tog dana nalaze u potpunosti pod nadzorom babe dece po ocu koja je invalid.

Zaštitnik građana u ovom postupku utvrdio je brojne propuste u radu CSR Blace koji nije pravovremeno preduzimao mere za zaštitu dece od roditeljskog zanemarivanja, posebno što je imao i neposredna saznanja ali i prijavu škole koju deca pohađaju o sumnji na zanemarivanje. CSR Blace, utvrdio je Zaštitnik građana, nije pokrenuo i sproveo postupak za izmeštanje dece iz porodice oca odmah nakon što je procenio da su deca zbog neadekvatnog staranja oca ugrožena u njegovom domaćinstvu. U preporuci za ispravljanje propusta Zaštitnik građana traži da ovaj centar u budućem radu postupa blagovremeno, zakonito i da u kontinuitetu preduzima mere iz svoje nadležnosti u cilju zaštite prava i najboljih interesa dece, pre svega prava na zaštitu od nasilja, zlostavljanja i zanemarivanja.

Kako je utvrdio Zaštitnik građana, Ministarstvo za brigu o porodici i demografiju načinio je propust u radu jer je izdalo instrukciju CSR Blace da nakon incidentne situacije od 05.03.2021. godine prekine sve aktivnosti u vezi sa izmeštanjem dece iz porodice u kojoj su ugrožena i jer je čekao dva meseca da odluči o žalbi na rešenje CSR Blace o stavljanju dece pod privremeno starateljstvo iz marta 2021. godine čime je onemogućilo preduzimanje adekvatnih i pravovremenih mera na zaštiti dece od nasilja, zlostavljanja i zanemarivanja. U preporuci za otklanjanje propusta Zaštitnik građana navodi da je potrebno da ovo ministarstvo postupa blagovremeno, u najkraćem mogućem roku, kao drugostepeni organ, posebno u situacijama kada je odlučivanje ovog organa od posebnog značaja za efikasnu zaštitu prava deteta.

Osnovna škola „Stojan Novaković“ načinila je propuste u radu na taj način što, kako je utvrdio Zaštitnik građana, nije podnela zahtev za pokretanje prekršajnog postupka prema ocu dece zbog njihovog neredovnog pohađanja nastave, čime je povredila pravo deteta na osnovno obrazovanje. U preporuci za otklanjanje propusta Zaštitnik građana navodi da ova škola u budućem radu pravovremenim preduzimanjem zakonskih mera prema roditeljima omogući ostvarivanje prava deteta na obrazovanje u punom obimu. 

Zaštitnik građana je utvrdio i da je MUP načinio propust u radu jer nije pružio zakonom predviđenu pomoć CSR Blace u sprovođenju postupka izuzimanja dece iz porodice 05.03.2021. godine a zbog izrečene hitne mere zabrane kontakta i prilaska deci radi zaštite od nasilja u porodici i produžene hitne mere jedinom roditelju. Prema preporuci za otklanjanje propusta, MUP treba da uputi dopis svim policijskim upravama sa jasnom instrukcijom o potrebi postupanja policijskih službenika u hitnim situacijama, odnosno bez proteka roka od 5 radnih dana koji je predviđen u redovnim okolnostima.  

Svim kontrolisanim organima u ovom slučaju Zaštitnik građana je odredio rok 15 dana u kojem treba da ga obaveste o postupanju po dostavljenim preporukama.