Mihailo, iguman manastira Sv. Arhangeli – Nemamo crkvu, ali imamo svetinju
IZVOR: Republika - 23.06.2023 | 11:55
Starešina manastira Sveti Arhangeli kod Prizrena već duže od 10 godina je iguman Mihailo, rođen kao Mirko Tošić 1972. godine u Brčkom.
Ceo tekst sa fotografijama preuzet od autorke Jelene Lugonje sa portala brckodanas.com:
Osim mati Fevronije, igumanije Pećke Patrijaršije od 1960. do 2015. godine, rodom iz okoline Brčkog, naš grad je dao još jednog, ne manje značajnog, čuvara pravoslavlja na Kosovu i Metohiji.
Foto: Riznica net
Starešina manastira Sveti Arhangeli kod Prizrena već duže od 10 godina je iguman Mihailo, rođen kao Mirko Tošić 1972. godine u Brčkom. Nakon osnovne škole u Brčkom, završio je Bogosloviju Svetog Kirila i Metodija u Prizrenu. Zamonašio ga je episkop Artemije 1994. godine u manastiru Crna Reka i tada je dobio monaško ime Mihailo. Episkop Artemije rukopoložio ga je i u čin đakona u Pećkoj Patrijaršiji 1995. godine na Teodorovu subotu. U čin jeromonaha rukopoložio ga je 26. jula 1998. godine, na prvoj liturgiji na Sabor Svetih Arhangela, u manastiru Sveti Arhangeli, patrijarh Pavle.
Foto: Riznica net
2000. proizveden je u čin protosinđela u manastiru Sopoćani. Danas je arimandrit Srpske pravoslavne crkve. Bio je monah i iguman u još nekoliko manastira, prije starešinstva u Svetim Arhangelima. U manastiru Visoki Dečani bio je iskušenik u vrijeme kada je iguman manastira bio današnji episkop raško – prizrenski Teodosije. Bio je iguman manastira Sopoćani, jedno vrijeme bio je i u manastiru Fenek na Fruškoj Gori, a boravio je i u Americi, u manastiru Svetog Germana na Aljasci. I to je samo dio priče iz njegovog života.
Foto: Riznica net
Iguman srpske carske Svetoarhangelske lavre, jednog od najznačajnijih srpskih duhovnih, nacionalnih i istorijskih središta, posvećenih nebeskim silama – arhangelima Mihailu, Gavrilu i Rafailu, arhimandrit Mihailo Tošić, sve vrijeme otkako je u Dušanovom gradu strpljivo i svesrdno radi na obnovi manastira, koji je decenijama i vijekovima u ruševinama, ali nikada nije bio zaboravljen.
Foto: Riznica net
Ovaj veliki manastirski kompleks nalazi se tri kilometra od Prizrena, u klisuri rijeke Bistrice, u podnožju Šar planine.
Foto: Riznica net
U sklopu manastirskog kompleksa nekada se nalazila monumentalna crkva Svetih Arhangela, manja crkva Svetog Nikole, višespratni manastirski konaci, biblioteka, bolnica, kao i prostrana manastirska trpezarija, sagrađena u obliku upisanog krsta.
Svetoarhangelska lavra nazvana je “najvećim arhitektonskim djelom koje je srpski čovjek napravio”, a po duhovno-umjetničkim dometima spada u jednu od najreprezentativnijih cjelina srpske srednjovjekovne umjetnosti.
Kako piše na web stranici Društva prijatelja manastira Svetih Arhangela kod Prizrena manastir Sveti Arhangeli podignut je na mjestu jedne starije crkve, a građen je od 1343. do 1352. godine, kao zadužbina cara Dušana. Kako i priliči monumentalnoj zadužbini najmoćnijeg balkanskog vladara onog doba, u njemu je živjelo oko dvjesta monaha sa prvim igumanom, blaženim mitropolitom Jakovom, koji se starao o izgradnji manastira. Manastirska dobra prostirala su se od Šar planine do Jadranskog mora. Car je osnivačkom poveljom Svetim Arhangelima poklonio 93 sela, rudnik gvožđa u Toplici, plodnu zemlju i vinograde. Prihodi od bogatog prizrenskog trga pripadali su manastiru, ulje je stizalo iz Bara, a riba iz Skadarskog i Plavskog jezera.
Foto: Riznica net
U glavnoj manastirskoj crkvi sahranjen je car Dušan, a pomirenje Srpske crkve i Carigradske patrijaršije, koje se dogodilo u manastiru, najznačajniji je događaj manastira nakon Dušanove smrti. Istoričar Konstantin Jireček piše da su 1375. godine, posle izmirenja srpske i grčke crkve, izaslanici obiju crkava održali službu na grobu cara Dušana i skinuli anatemu sa njega, cara Uroša i patrijaraha Joanikija i Save. Jedno vrijeme je u manastiru boravio sveti Jefrem, srpski patrijarh u vrijeme Kosovskog boja.
Foto: Riznica net
U periodu nakon dolaska Turaka na Balkan, o životu manastira nema mnogo podataka. Padom Prizrena 1455. godine, manastir je zauzet i oštećen. Rijetki istorijski izvori i arheološka istraživanja kazuju da čitav komleks propada, a od druge polovine XVI vijeka počinje njegovo temeljno rušenje. Crkvu je potpuno porušio Sinan paša, a materijal sa uništenog manastira koristio je 1615. godine za izgradnju svoje džamije u Prizrenu. Napušten, sravnjen sa zemljom i zasut plavinom, spomenik je u takvom stanju ostao tri vijeka. Za sve to vrijeme, narod ga nikada nije izgubio iz pamćenja. I u tim smutnim vremenima, Srbi su se na ruševinama okupljali dva puta godišnje, o ljetnjem i jesenjem Svetom Arhangelu, čuvajući srednjovijekovnu tradiciju o saborima u Prizrenu, od kojih su se dva održavala i tada u arhangelskom manastiru.
Foto: Riznica net
Prota dr Radoslav Grujić iz Skoplja, 1927. godine izvršio je obimna istraživanja i otkopavanja manastira, a nađeni materijal prenio je u Arheološki muzej u Skoplju. Poslije Drugog svjetskog rata, sedamdesetih godina prošlog vijeka, obavljeni su obimni konzervatorski i restauratorski radovi, tako da su zaštićeni temelji i dijelovi zidova. Prota Grujić je mošti cara Dušana prenio u Beograd.
Foto: Riznica net
Obnova ove svetinje traje godinama, vijekovima, praktično od XVII vijeka.
2005. godine obnovljen je jedan manji konak. 2013. i 2014. godine obnovljen je drugi, veliki konak, površine 1.500 metara kvadratnih.
Foto: Riznica net
Iguman Mihailo kaže da: „Konak ima 55 duplih kreveta i obezbjeđuje prenoćište za blagovjerni narod, koji dolazi u posjetu manastiru, na molitve i bogosluženja i koji ide u obilazak manastira Visoki Dečani, Pećke Patrijaršije kao i cijelog područja Kosova i Metohije. Manastir ima i paraklis Svetog Nikolaja Srpskog i Svetog Lazara Četvorodnevnog. Nemamo crkvu, ali imamo svetinje!“
Manastir Sveti Arhangeli je pod zaštitom države Srbije, te je država u periodu od 2012. – 2014. godine za obnovu, izgradnju i zaštitu vjerskog nasljeđa izdvojila sredstva za proces obnove i izgradnje dijelova ovog najjužnijeg srpskog manastirskog kompleksa na Kosovu i Metohiji, koji je uvršten i u turističku mapu Turističke asocijacije Kosova i Metohije i Turističke organizacije Srbije, s obzirom na obnovljeni konak i njegov smještajni kapacitet.
Foto: Riznica net
Godine 2020. u Brčkom je organizovano dobrotvorno veče radi prikupljanja novca za pomoć u očuvanju i obnovi manastira Sveti Arhangeli. Tom događaju prisustvovao je i iguman Mihailo.
Foto: Riznica net
“U uslovima u kojima danas malo bratstvo manastira živi, nije moguće planirati kompletnu obnovu manastira”, rekao je tada arhimandrit Mihailo, izrazivši nadu da će neke nove vlasti imati više razumijevanja za ovu svetinju i njenu obnovu, ali to se još nije dogodilo. Iguman povremeno dolazi i u svoj rodni kraj, ali je njegova misija i dalje očuvanje i obnova Svetih Arhangela, iako su danas opasani žicom.
Foto: Riznica net
O njegovoj dobroti, ljubavi, razumijevanju i blagosti koju osjete svi koji porazgovaraju sa njim svjedoče brojne molitve, besjede, priče, susreti, reportaže i novinski članci.
Foto: Riznica net
Tako je ostalo i zabilježenih priča i o njegovom odnosu sa umirovljenim episkopom zahumsko – hercegovačkim Atanasijem, velikim učiteljem i teologom, koji se upokojio u Trebinju 2021. godine.
Foto: Riznica net
Episkop Atanasije boravio je na Kosovu i Metohiji za vrijeme pogroma 2004. godine i upravo su se njih dvojica prvi obreli u manastiru Devič, sklanjajući golim rukama ugarke sa ćivota Svetog Joakinija Devičkog, da bi posvjedočili da, iako je crkva porušena i spaljena, mošti nisu oštećene.
Foto: Riznica net
A dan pred upokojenje episkopa Atanasija, iz Prizrena u Trebinje stigao je i iguman Mihailo, ohrabrivši čitavu bolnicu da svi zajedno za vladiku pjevaju „Ječam žela kosovka devojka“ i tako su svi i pjevali i plakali u isto vrijeme.