KAKO JE MALENI STOJAN JOVANOVIĆ POSTAO JEDAN OD NAJVEĆIH SRPSKIH SVETACA! Od Mrkonjića do Ostroga!
IZVOR: Republika - 12.05.2024 | 05:00
Sveti Vasilije duhovni put počeo u Manastiru Zavala u Popovom Polju kod igumana Serafima sa samo 12 godina
Sveti Vasilije Ostroški Čudotvorac rođen je po predanju 28. decembra 1610. kao Stojan Jovanović u selu Mrkonjići, nadomak Trebinja u Hercegovini. Njegovi roditelji Petar Jovanović i majka Ana Anastasija, od familije Đurica, bili su radnici težaci, ali Bogobojažljivi, pošteni i radni ljudi, veoma cenjeni u svom kraju.
U strahu od danka u krvi, roditelji su Stojana već u 12. godini poslali kod očevog brata Serafima, koji je u to vreme bio iguman u skrovitom Manastiru Zavala. Tamo se učio crkvenoj pismenosti, da bi posle nekoliko godina prešao u Manastir Tvrdoš u Trebinju. Nakon pohađanja manastirske škole primio je monaški postrig i dobio sveštenički čin, kao i službu u Popovom Polju, gde je dobio parohiju.
Monumentalni hram u Nikšiću
Najmonumentalniji pravoslavni hram posvećen Svetom Vasiliju Ostroškom je onaj u Nikšiću. To je zadužbina crnogorskog kneza Nikole I Petrovića, rađena po projektu Rusa, Preobraženskog. Crkva je osvećena 15. avgusta 1900.
Pogoršanje prilika u Tvrdošu, naročito zbog unijatskih pritisaka iz Dubrovačke katoličke nadbiskupije, ali i samovolje Turaka, Stojan kao arhimandrit odlazi u Pećku patrijaršiju i, po blagoslovu patrijarha Pajsija Janjevca, dalje na Svetu goru. Posle boravka na Atosu, Vasilija put vodi u Vlašku i Ukrajinu, odakle se vraća s darovima tamošnjih vladara stradalnom pravoslavnom narodu u Hercegovini.
Foto: Wikipedia
Godine 1638. arhimandrit Vasilije je rukopoložen u Peći odlukom Svetog sinoda za mitropolita hercegovačkog, s obnovljenom svetosavskom titulom - mitropolit Zahumski, kojoj će nešto kasnije dodati i pridev Skenderijski. Knez Luka Vladislavić, otac čuvenog Save Vladislavića pratio ga je na put u Peć i nazad, kada je Ostrog bogato darivao.
Njegov život bio je u stalnoj opasnosti od Turaka. Bio je proganjan i klevetan i od rimokatoličkih misionara i prelata, bio je svrgavan s mitropolitskog prestola u Trebinju od lažnog episkopa unijate Savatija 1641, izlagan bahatostima plemenskih knezova i neposlušnih uskočkih četovođa. Ipak, stizao je gde god su ga vodili zadaci njegove arhiepiskopske službe od Mostara, Trebinja, Bileće i Herceg Novog do Pljevalja, Morače, Onogošta, Pješivaca i Bjelopavlića.
Istorijski roman o vladici
O njemu je Željko Pržulj napisao istorijski roman "Vladika - slava mu i milost" 2016. Pored toga, povodom 350 godina od njegove smrti organizovan je naučni skup u maju 2021.
Kao arhijerej živeo je u Manastiru Tvrdoš i odatle utvrđivao u pravoslavlju svoje vernike, čuvajući ih od turskih svireposti i latinskog lukavstva. Kada su Turci razorili Tvrdoš, bežao je na Svetu goru, ali ga je narod u Bjelopavlićima zaustavio, uz obećanje da će mu svako davati po mericu pšenice za izdržavanje. Vladika je ostao i najpre se podvizavao u jednoj pećini u Pješivcima, a kasnije prelazi u ostrošku pećinu.
Foto: Wikipedia
Manastir Ostrog je mesto gde je nastavio svoj strogi podvižnički život. Poslednjih 15 godina svog života proveo je u pećinskoj isposnici u Gornjem Ostrogu. Umro je 1671. godine. Njegove mošti i njegov grob čuvaju se u manastiru u Ostrogu do današnjeg dana. U njihovu moć isceljenja i utehe veruju podjednako i hrišćani i muslimani. U Ostrogu se svake godine na Trojičine dane održava veliki Narodni sabor. Manastir Svetog Vasilija Ostroškog mu je posvećen.