Nepoznata istorija Zagreba: Jedan od najlepših trgova nosio ime srpskog kralja, zgradu na tom mestu blagoslovio Alojzije Stepinac

Foto: Twitter.com/Goran Dragić Printscreen

Tgr kralja Petra I Oslobodioca

Priča o Zagrebu je jedna od onih koje bacaju potpuno novo svetlo na odnose između Srba i Hrvata, a koja govori o tome da je početkom XX veka između nas bilo više uzajamnog poštovanja i uvažavanja. Sve dok na istorisjku scenu nisu stupili ekstremisti puni bezrazložne mržnje prema onima koji bi trebalo da im budu najbliži.

1927. godine današnji glavni grad Hrvatske, a tada drugi najveći grad u Kraljevini SHS, donosi odluku da jedan od svojih najlepših trgova preimenuje u Trg kralja Petra I Karađorđevića Oslobodioca. Odatle kreće jedno zanimljivo putešestvije malog urbanog prostora u srcu Zagreba, a koje prenosi jedan korisnik Tvitera:

Nedugo zatim, 1932, čuveni hrvatski lekar, naučnik i političar dr Lujo Taler iznosi ideju da grad Zagreb oda još veću počast srpskom kralju Petru I Karađorđeviću i da se na istoimenom Trgu izgradi velelepni muzej, a za tu misiju čak zaveštava svoj celokupni imetak.

Olovku u ruke uzima Ivan Meštrović, te uz učešće svojih kolega, crta idejno rešenje za „Dom likovne umjetnosti kralja Petra I Velikog Oslobodioca”. Gradnja tog nesvakidašnjeg zdanja počinje 1934. godine, a svi domaći i svetski mediji izveštavaju o čudnovatom kružnom remek-delu sa 36 bračkih kamenih stubova i jedinstvenom stakleno-betonskom kupolom, tada najvećom u Evropi. Ovaj monument, 1938, blagoslovio je zagrebački nadbiskup Alojzije Stepinac, kao i prvu postavljenu izložbu: „Pola vjeka hrvatske umjetnosti”.

Međutim, već 1941. godine, rukovodstvo NDH i Ante Pavelić donose odluku da se ovaj „Dom umjetnosti“ pretvori u prvu zagrebačku džamiju i da se trg preimenuje u Trg Kulina Bana. Počinje zidanje tri minareta visokih po 45 m, preuređuje se unutrašnjost, ucrtavaju kaligrafska arapska slova i konačno 1944. nastaje nov izgled i ime: Džamija poglavnika Ante Pavelića, a na samom ulazu, umesto Meštrovićevog reljefa kralja Petra, postavlja se tabla sa natpisom:

"U slavu i u znak ljubavi spram Alaha Boga Jedinoga, te u znak pažnje prema muslimanima, podiže poglavnik Dr. Ante Pavelić ovaj velelepni hram u glavnom gradu Zagrebu da odani sinovi viteškog naroda hrvatskoga, iskreni sljedbenici uzvišene vjere Islama, skrušenom molitvom jačaju pregalačke snage u borbi za obranu i napredak lijepe svoje domovine Nezavisne Države Hrvatske, koja da bi vazda sretna bila".

Ali ni tu nije bio kraj. Odmah nakon Drugog svetskog rata, nova vlast, iznad ulaznih vrata „poglavnikove džamije”, veša tadašnjeg zagrebačkog muftiju Ismeta Muftića, te ponovo preimenuje trg u Trg žrtava fašizma, a čuveni političar, Mika Špiljak, potpisuje nalog da se minareti sruše i ovo zdanje pretvori u Muzej narodnog oslobođenja, pa zatim vrlo brzo u Muzej narodne revolucije, onda u Muzej revolucije naroda Hrvatske, da bi se ponovo trg imenovao 1990. u Trg hrvatskih velikana, a objekat u Dom hrvatskih likovnih umjetnosti. Valjda je kraj.