EVO KAKO JE NASTAO IZRAEL: Tajni dogovori, ratovi i progon Palestinaca - kontroverze i tragedije u pozadini stvaranja moderne jevrejske države

Ovaj proces bio je duboko ukorenjen u istorijskim, verskim i političkim faktorima, koji su zajedno oblikovali formiranje moderne jevrejske države. Ovaj tekst će detaljno istražiti važne događaje, ključne ličnosti i geopolitički kontekst koji su doveli do stvaranja Izraela kao samostalne države 1948. godine.

Da bismo razumeli nastanak Izraela, važno je sagledati dugu istoriju jevrejskog naroda u regionu. Prema biblijskim izvorima, jevrejski narod ima duboke korene na teritoriji današnjeg Izraela i okolnih područja. Ovaj istorijski kontinuitet i verska veza sa Svetom zemljom imali su dubok uticaj na jevrejski identitet i aspiracije.

Foto: Tanjug/AP

 

Razvoj cionističke ideologije tokom 19. veka predstavljao je ključnu prekretnicu u jevrejskom nacionalnom pokretu. Cionizam je zagovarao uspostavljanje jevrejske države u Palestini kao odgovor na socijalne, političke i verske izazove sa kojima se jevrejski narod suočavao širom sveta. Vođeni ovom vizijom, cionistički lideri, kao što je Teodor Hercl, počeli su raditi na okupljanju jevrejskih zajednica i osnivanju jevrejskih naselja u Palestinskom području.

Nakon Prvog svetskog rata, Palestina je postala deo Britanskog mandata, čime su Britanci preuzeli kontrolu nad teritorijom. Ovaj period bio je obeležen rastućim sukobima između jevrejskih i arapskih zajednica, koji su nastojali da ostvare svoje političke ciljeve u sve složenijoj geopolitičkoj situaciji.

Nakon stravičnih događaja Holokausta tokom Drugog svetskog rata, međunarodna zajednica se sve više zalaže za uspostavljanje jevrejske države kao utočišta za preživele žrtve nacističkog terora. Veliki talas jevrejskih migracija iz Evrope i drugih delova sveta usmerio se prema Palestini, što je dodatno pogoršalo tenzije između jevrejskih i arapskih zajednica.

Nakon godina diplomatskih napora i intenzivnih sukoba, 14. maja 1948. godine, David Ben-Gurion, lider jevrejske zajednice u Palestini, proglasio je nezavisnost Države Izrael. Ovo proglašenje označava zvanično stvaranje moderne države Izrael, nakon decenija cionističkih napora i političkih sukoba u regionu Palestine.

Osnivanje Države Izrael bilo je rezultat višegodišnjih napora cionističkih lidera i jevrejske zajednice da uspostave nezavisnu državu na teritoriji koja je bila pod britanskim mandatom. Nakon Drugog svetskog rata, sukobi između jevrejskih i arapskih zajednica u Palestini postali su sve češći i intenzivniji. Odmah nakon proglašenja nezavisnosti, susedne arapske zemlje, uključujući Egipat, Siriju, Jordan i Irak, intervenisale su vojno, što je dovelo do prvog arapsko-izraelskog rata.

Foto: Tanjug/AP

 

Ovaj rat, koji je trajao do 1949. godine, rezultirao je teritorijalnim promenama na teritoriji Palestine. Nakon rata, Izrael je proširio svoje granice i stekao kontrolu nad određenim teritorijama koje su prethodno bile pod britanskom vlašću ili pod kontrolom drugih arapskih zemalja.

Osnivanje Države Izrael i prvi arapsko-izraelski rat postavili su temelje za složene političke i teritorijalne dinamike koje su oblikovale Bliski istok tokom narednih decenija. Sukobi iz 1948. godine imali su dugoročne posledice i postavili su ton za buduće međunarodne odnose i političke procese u regionu.

Sudbina Palestinaca nakon osnivanja Države Izrael 1948. godine bila je izuzetno kompleksna i tragična. Nakon prvog arapsko-izraelskog rata 1948. godine, veliki broj Palestinaca je izbegao ili proteran sa teritorija koji je postao deo Države Izrael. Ovaj događaj, poznat kao Nakba (što na arapskom jeziku znači "katastrofa"), označio je gubitak domova, imovine i osnovnih ljudskih prava za stotine hiljada Palestinaca.

Nakon 1948. godine, mnogi Palestinci su postali izbeglice i raseljeni ljudi, živeći u izbegličkim kampovima u okolnim arapskim zemljama kao što su Liban, Jordan, Sirija i Gaze. Ovi izbeglički kampovi su postali trajni delovi pejzaža na Bliskom istoku, sa stotinama hiljada Palestinaca koji su živeli u teškim uslovima, često bez pristupa osnovnim uslugama i mogućnosti za budući prosperitet.

Foto: Tanjug/AP

 

Nakon šestodnevnog rata 1967. godine, Izrael je zauzeo teritorije uključujući Zapadnu obalu, Istočni Jerusalim i Pojas Gaze, što je dodatno komplikovalo situaciju Palestinaca. Ova teritorijalna okupacija dovela je do izgradnje jevrejskih naselja na palestinskim teritorijama, često uzimajući zemlju i resurse koji su tradicionalno pripadali Palestincima.

Situacija Palestinaca postala je posebno složena sa uspostavljanjem samouprave Palestinske vlasti na delu Zapadne obale i u Pojasu Gaze, gde su Palestinci stekli ograničenu autonomiju pod Oslom sporazumima iz 1993. godine. Međutim, ovi sporazumi nisu doveli do trajnog rešenja konflikta, a sukobi između Izraela i Palestinaca, uključujući sukobe u Pojasu Gaze, nastavili su se, uzrokujući patnju i gubitke za obe strane.

Danas, pitanje palestinskih izbeglica i borba za priznanje i ostvarivanje prava Palestinaca i dalje predstavljaju ključne izazove za Bliski istok i međunarodnu zajednicu. Ovo je kompleksan i osetljiv problem koji zahteva pažljivo razmatranje i dijalog između svih zainteresovanih strana kako bi se postigao pravedan i trajan mir.

BONUS VIDEO: