UGLEDNI NAUČNIK ZAPREPASTIO SVET: Virusi se kreću po atmosferi, u Španiji padaju kao nevidljive pahuljice!

Foto: youtube.com

Predrag Slijepčević

Mikrobi su istinski dominantna grupa živih bića. Ti nevidljivi delići biogene materije upravljaju Zemljom milijardama godina. Biljke i životinje pojavile su se kao nusproizvodi mikrobskog udruživanja tek nedavno u istoriji naše planete.

Nije lako razumeti mikrobe. Trebalo nam je mnogo vremena da saznamo o postojanju ljudskog mikrobioma, kolekcije virusa, bakterija i gljivica unutar i izvan naših tela, koja nas povezuje sa ostatkom mikrobskog oblaka prisutnog svuda gde život može da opstane.

Mikrobski autoputevi

Sada učimo da postoji čak i mikrobiom visoko na nebu. To su mikrobi koji se transportuju uvis i zatim prebivaju u donjim delovima atmosfere. Nalazimo ih u srednjoj i gornjoj troposferi na visinama između 8 i 12 kilometara iznad zemlje, i donjoj stratosferi na visinama do 15 kilometara.

Šta više, pridružujući se planetarnom sistemu vetrova, ove biogene forme stvaraju mikrobske autoputeve na nebu koji ih prevoze širom sveta.

Naučnici su prvi put nedvosmisleno utvrdili postojanje bakterija na nebu u pionirskim studijama objavljenim 2013. i 2018. godine.

Foto: pixabay.com

Foto: Ilustracija

To nisu izolovani mikroorganizmi koji su se tamo slučajno zadesili. Umesto toga, bakterijske zajednice kruže nebom u velikom broju, tako da svaki kubni metar troposferskog zraka sadrži po nekoliko stotina hiljada bakterija.

Između 60 i 100 odsto bakterija u prikupljenim uzorcima bile su žive i obično su živele na nebu duže od pet dana. Analizom njihovog genetskog materijala potvrđeno je prisustvo desetina različitih bakterijskih vrsta. Međutim, troposferske zajednice bakterija bile su manje kompleksne od nekih bakterijskih zajednica na zemaljskim staništima. Ali bakterije nisu jedine sićušne forme života na nebu.

Sada znamo da nebeski mikrobiom uključuje viruse, pa čak i gljivice. Izgleda da su donji slojevi atmosfere istinski živi i puni mikroba.

Foto: Tanjug/AP

Foto: Ilustracija

Bakterije otporne na UV zračenje

Ovi mikrobi su dobro prilagođeni novom okruženju. Samo bakterije koje su otporne na UV zračenje, nedostatak vode i visoke nivoe opasnih oksidanasa kao što je ozon, preživljavaju put u nebo, gde se hrane ugljenikovim jedinjenjima koja su dostupna u atmosferi.

S obzirom na ovo istinski izazovno okruženje, istraživanje bakterijskog ponašanja na nebu može biti korisno za razumevanje preživljavanja mikroba u svemiru.

Bakterije aktivno rastu u oblacima i igraju važnu ulogu u procesima Zemljine atmosferske hemije.

Na primer, neke bakterije u vazduhu podstiču zamrzavanje vode. To se može dogoditi na sličan način na koji neke biljne bakterije koriste specijalne proteine kako bi se led stvorio na lišću i oštetio ga, otvarajući put bakterijama da inficiraju biljke.

Bakterije u vazduhu i čestice leda koje neke od njih mogu da nose, postaju jezgra neophodna za formiranje oblaka.

Razumevanje atmosferskog mikrobioma i njegovih autoputeva na nebu moglo bi nam pomoći da naučimo kako se mikrobi koji izazivaju bolesti transportuju oko planete.

Foto: Tanjug/J. PAP

Foto: Ilustracija

U nedavnoj studiji, naučnici su otkrili viruse koji padaju sa neba u velikom broju, poput nevidljivih snežnih pahuljica koje prekrivaju planinske masive Sijera Nevade u Španiji, gde su postavljeni detektori za viruse.

Zahvaljujući mikrobskim autoputevima na nebu, genetski identični virusi mogu se naći na različitim i udaljenim lokacijama širom planete.

Kavasaki bolesti

Ova vrsta putanje možda je odgovorna za širenje misteriozne Kavasaki bolesti, koja kod dece može izazvati srčane probleme, ali čiji tačan uzrok nije poznat.

 

Grupa japanskih naučnika je utvrdila da je to možda posledica gljivičnog toksina koji se prenosi nebeskim mikrobskim autoputem od Kine do Japana. Analizom uzoraka vazduha iznad Japana tokom godine kada je bolest Kavasaki najčešća, utvrđeno je da je dominantna mikrobska vrsta bila gljivica kandida.

Laboratorijski eksperimenti pokazali su da ova gljivica može izazvati Kavasaki bolesti u miševima.

Poslednjih meseci celi svet prati sagu o pandemiji virusa kovid19.

Znamo da se virus širi ljudskim kontaktom, ali grupa lekara je nedavno upozorila Svetsku zdravstvenu organizaciju da virusne čestice mogu da putuju vazduhom.

Neki naučnici čak spekulišu da se virus kovid 19 mogao preneti između zemalja na sličnim geografskim širinama mikrobskim autoputevima kroz atmosferu.

S obzirom da smo tek počeli da shvatamo ulogu mikroba ovde na Zemlji, čini se da ima još mnogo toga što nas čeka da naučimo o mikrobima koji žive visoko iznad naših glava.